Nieodłączny towarzysz nowotworu. Ból. Czy wiesz, jak wiele jest możliwości walki z nim?

Co drugi pacjent (50%) zmagający się z nowotworem cierpi na dolegliwości bólowe, jeśli uwzględnimy cały okres przebiegu choroby nowotworowej. Ból związany jest nie tylko z cierpieniem fizycznym, ale także psychicznym i rzutuje na przebieg całej terapii, dlatego walka z bólem jest kluczowa dla właściwej opieki nad pacjentem zmagającym się z nowotworem. Medycyna oferuje szerokie spektrum możliwości farmakologicznych, które uzupełniają i wspierają metody niefarmakologiczne.

Towarzysz nowotworu

Ból należy do najczęściej występujących objawów choroby nowotworowej; obserwuje się go u 50-60% chorych w okresie leczenia onkologicznego i u 65-80% pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową. Charakter podstawowego bólu nowotworowego jest przewlekły i jest wynikiem uszkodzenia tkanek; bywa także następstwem leczenia onkologicznego lub procedur diagnostycznych. Istnieją także bóle przebijające - pojawiające się nagle - spontanicznie lub w określonych sytuacjach.

Każdy pacjent odczuwa ból bardzo indywidualnie. Jego cierpienie jest związane nie tylko z bólem fizycznym; cierpi także psychika i duchowość, co z kolei sprzyja wykluczeniu społecznemu. Odczuwanie bólu potęgują uczucia niepokoju i samotności a także bezsenność, problemy w rodzinie i w pracy, depresja związana z stanem zdrowia.

Walka z bólem

Leczenie bólu jest podstawowym prawem pacjenta i obowiązkiem lekarza. W przypadku pacjentów onkologicznych ma ono znaczenie wielowymiarowe, ponieważ nie tylko łagodzi nieprzyjemne doznania, ale również wpływa na zmianę przekonania na temat choroby i zarazem jej rokowania.

Kluczowa jest tutaj szczegółowa rozmowa lekarza z pacjentem, ponieważ ból najlepiej opisze osoba, która go doświadcza. Specjalista, znając wszystkie subiektywne odczucia pacjenta, zarówno fizyczne, jaki psychiczne, może skutecznie ból leczyć. Szeroka gama leków przeciwbólowych pozwala lekarzowi dopasować terapię do preferencji pacjenta oraz dostosować indywidualnie do jego potrzeb w zależności od rodzaju bólu i stopnia jego nasilenia. Wśród preparatów tych znaczące miejsce zajmują opioidowe leki przeciwbólowe, które, stosowane we właściwych wskazaniach, dawkach, schematach i formach, dają możliwość bardzo spersonalizowanej terapii.

Uzupełnieniem terapii lekowej bólu są metody niefarmakologiczne. I tu także, w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta, istnieje szeroki wybór możliwości. Do metod znanych i często stosowanych należą techniki radioterapii. U pacjentów, którzy są niepodatni na rutynowe leczenie bólu, można zastosować także leczenie zabiegowe w postaci m.in. blokad neurolitycznych.

Na każdym etapie choroby zawsze warto rozważyć wdrożenie fizjoterapii. Jej techniki, takie jak kinezyterapia, laseroterapia, miejscowe leczenie zimnem i ciepłem, przezskórna elektrostymulacja nerwów czy masaże, stosowane w ramach kompleksowego leczeniu bólu, pozytywnie wpływają na codzienne funkcjonowanie chorego, jego aktywność i samodzielność.

Niezwykle ważną metodą w leczeniu bólu jest praca chorego z psychologiem lub psychoonkologiem, ponieważ na doświadczanie cierpienia wpływają także czynniki psychologiczne, takie jak nastawienie do choroby, emocje, problemy pozazdrowotne czy doświadczenia z przeszłości. Rozpoznanie ich i modyfikacja pozwalają na zmianę odczuwania dolegliwości, dlatego też terapia psychologiczna powinna być prowadzona na każdym etapie choroby. Uzyskane dzięki pracy z psychologiem relaks i sen, dobre relacje i komunikacja z otoczeniem a, co najważniejsze, zrozumienie mechanizmu objawów choroby i motywacja do leczenia, powodują zmniejszenie odczuwania bólu.

Istnieją także metody medycyny alternatywnej i komplementarnej, które mogą być stosowane wspierająco w terapii onkologicznej. Do metod tych zaliczają się: akupunktura, muzykoterapia, aromatoterapia.

Walka z nowotworem

Ból nowotworowy jest procesem bardzo złożonym i wymagającym wszechstronnego podejścia. Najlepsze efekty uzyskuje się łącząc metody farmakologiczne z leczeniem przyczynowym – chemio- i hormonoterapią, leczeniem zabiegowym, technikami radioterapii oraz terapią z psychologiem, fizjoterapią i metodami wspomagającymi.

Walka z bólem to ważna część bitwy z samym nowotworem, zwiększająca komfort życia pacjenta i dająca siłę do kontynuowania terapii, stosowania się do zaleceń lekarza, wykonywania ćwiczeń rehabilitacyjnych, gdy jest to konieczne.

Więcej informacji o życiu z rakiem, codzienności osób zmagających się z tą chorobą, można znaleźć na stronie www.moj-dzien.pl

---

Materiały powiązane

1. Kluczna A; Ból w chorobie nowotworowej; https://moj-dzien.pl/2019/10/23/bol-w-chorobie-nowotworowej/; dostęp z dnia 13.07.2021 r.
2. Hetman K; Niefarmakologiczne metody leczenia bólu nowotworowego: https://moj-dzien.pl/2020/12/07/niefarmakologiczne-metody-leczenia-bolu-nowotworowego/; dostęp z dnia 13.07.2021 r.

Literatura

1. Davies AN, Dickman A, Reid C, Stevens AM, Zeppetella G; Science Committee of the Association for Palliative Medicine of Great Britain and Ireland. The management of cancer-related breakthrough pain: recommendations of a task group of the Science Committee of the Association for Palliative Medicine of Great Britain and Ireland. Eur J Pain. 2009 Apr;13(4):331-8.
2. Peruselli C et.al. What to Do, and What Not to Do, When Diagnosing and Treating Breakthrough Cancer Pain (BTcP): Expert Opinion, Drugs (2016) 76:315–330
3. Davies A et.al. Multi-centre European study of breakthrough cancer pain: pain characteristics and patient perceptions of current and potential management. Eur J Pain. 2011;15:756-63
4. Ciałkowska-Rysz A. Dzierżanowski T .Zasady postępowania w zaostrzeniu bólu u chorych na nowotwory Medycyna Paliatywna, 2016; 8: 1-8
5. Wordliczek J i wsp. Farmakoterapia bólu u chorych na nowotwory – zalecenia Polskiego Towarzystwa Badania Bólu, Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej, Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii. PTBB. Ból 2017, Tom 18, Nr 3, s. 11-53
6. Ernst E, Pittler Max H, Wider B. Terapie uzupełniające w leczeniu bólu. wyd. I polskie, red. J. Dobrogowski J, Wordliczek J. Edra Urban & Partner, Wrocław 2010
7. Malec-Milewska M, Krajnik M, Wordliczek J. Chory na nowotwór. Kompendium leczenia bólu. Wydanie 1. Medical Education, Warszawa 2013.