Złodziej kości w natarciu – 8 milionów Polaków w niebezpieczeństwie

Wbrew panującej powszechnej opinii osteoporoza nie dotyczy wyłącznie kobiet w wieku menopauzalnym i starszych. Jak wynika z najnowszych badań, choroba ta zagraża również młodszym kobietom: w ciąży oraz w okresie laktacji. W Polsce na osteoporozę cierpi 3 miliony osób, a kolejne 8 milionów może zachorować w najbliższym czasie 12.

Ważne, by poznać przeciwnika. Z czym się mierzymy?

Żeby móc skutecznie walczyć z przeciwnikiem, trzeba najpierw poznać sposób jego działania. Czym charakteryzuje się osteoporoza? Jest to schorzenie metaboliczne związane z osłabieniem mikroarchitektury kości człowieka i zwiększeniem ryzyka ich złamań. Na prawdopodobieństwo choroby w znacznym stopniu wpływ ma niedobór wapnia, który stanowi bardzo ważny składnik tkanki kostnej.

W naszym kraju na osteoporozę choruje 3 miliony osób, z których zaledwie 3,7% poddaje się leczeniu 01. Kolejne 8 milionów jest zagrożonych 01. Natomiast statystyki obejmujące USA, Europę oraz Japonię mówią nawet o 75 milionach chorych 01.

Duża skala, mała wiedza

Osteoporoza nie bez powodu nazywana jest złodziejem kości. Choroba przebiega zwykle bezobjawowo, stopniowo osłabiając kości, aż nie dojdzie do złamania. Aż 2/3 kobiet w wieku powyżej 45. roku życia niestety nie zdaje sobie z tego sprawy 01. Niewiele z nich poddaje się także badaniom profilaktycznym 02, chociaż badanie gęstości kości (densytometria) nie jest ani skomplikowane, ani inwazyjne.

Grupy ryzyka – kto musi najbardziej uważać

Już po 30. roku życia utrata masy kostnej może postępować szybciej niż proces jej tworzenia 03– zwłaszcza u kobiet, dlatego są one bardziej zagrożone od mężczyzn. Choroba jest szczególnie groźna dla kobiet w okresie menopauzy, jednak wtedy może być już za późno na ratunek – osteoporoza jest bardzo trudna w leczeniu. Zagraża ona również osobom młodszym – zwłaszcza kobietom w ciąży oraz w okresie laktacji. Z czego to wynika? Zaledwie 6% kobiet ciężarnych przyjmuje zalecaną ilość wapnia, co może zwiększać ryzyko osteoporozy oraz jej wczesnej fazy-osteopenii 04. Z tą ostatnią chorobą zmaga się np. Gwyneth Paltrow, hollywoodzka gwiazda takich filmów, jak Siedem, Zakochany Szekspir czy Utalentowany Pan Ripley. W wieku 37 lat złamała nogę. Okazało się, że z powodu niedoboru nabiału w diecie, zaatakowała ją właśnie osteopenia 05.Jej przykład pokazuje, że zagrożenie jest poważne nie tylko dla kobiet w okresie menopauzalnym. Co więcej, ubytek kości i jego konsekwencje mogą być niebezpieczne również dla mężczyzn 06. Według badań, najmłodszy mężczyzna z wynikiem badania sugerującym osteoporozę miał 37 lat 07.

- Młode osoby wciąż kojarzą osteoporozę z chorobą swoich mam i babć – niesłusznie. Niedobór wapnia i ubytek tkanki kostnej mogą zagrażać każdemu, a szczególnie narażone, poza kobietami w wieku menopauzalnym, są właśnie kobiety w ciąży oraz w okresie laktacji. Organizmowi dostarczyć musimy wówczas odpowiednią ilość wapnia – należy o tym pamiętać układając codzienną dietę. Regularne spożywanie produktów z dużą zawartością wapnia oraz witaminy D pomoże nam uniknąć problemów z osteoporozą w przyszłości – radzi lekarz-reumatolog, dr n. med. Maria Rell-Bakalarska.

Osteoporoza – zagraża zdrowiu i życiu

„Złodziej kości” został oficjalnie uznany przez Światową Organizację Zdrowia za chorobę cywilizacyjną 08. Osteoporoza jest wyniszczająca dla każdego pacjenta, stanowi także trzecią najczęstszą przyczynę zgonów na świecie po chorobach układu krążenia oraz nowotworach¹⁰. Większość niestety nie zdaje sobie sprawy, że osteoporoza jest chorobą śmiertelną 09. Jeśli jest niewykryta lub nieleczona, może się skończyć nawet złamaniem kręgosłupa lub szyjki udowej kości – są to kontuzje bezpośrednio zagrażające życiu.    

Choroba ma poważne konsekwencje społeczne. Większość pacjentów, którzy doświadczyli złamania osteoporotycznego, odczuwa pogorszenie jakości życia 10. Spora część z nich nie wraca już nigdy do pełnej sprawności i wymaga stałej opieki, co ma konsekwencje nie tylko dla chorych, ale również dla ich bliskich; rosną też koszty leczenia¹². Osoby chore częściej także cierpią na demencję 11.

Jak się bronić? Kluczem jest profilaktyka

Osteoporoza jest w dużym stopniu uwarunkowana genetycznie. Szczególnie więc zagrożone mogą być osoby, które mają w rodzinie przypadki choroby12. Z tym nic zrobić nie możemy, ale mamy wpływ na szereg czynników, które są w stanie zredukować ryzyko osteoporozy. Istotne znaczenie ma zwłaszcza odpowiednio zbilansowana dieta bogata w białko, witaminę D oraz przede wszystkim wapń 13. Znajduje się on w wielu artykułach spożywczych codziennego jadłospisu, m.in. w mleku, jogurtach, jajkach, orzechach czy serach 14. Jednak wraz z wiekiem zapotrzebowanie organizmu na wapń rośnie, z czego mało kto zdaje sobie sprawę – okazuje się, że aż ¾ dorosłych Polaków ma niedobory wapnia 15. Podstawą profilaktyki powinno być regularne uzupełnianie poziomu wapnia, przy odpowiedniej podaży witaminy D 16.

Jednak sama dieta to nie wszystko – by zminimalizować ryzyko wystąpienia choroby, istotny jest także styl życia, jaki prowadzimy. Regularna aktywność fizyczna może nam pomóc, natomiast palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, otyłość, siedzący tryb życia czy niedożywienie są w stanie nam zaszkodzić, znacząco zwiększając ryzyko wystąpienia osteoporozy 17 18. 

Najprawdopodobniej liczba chorych na osteoporozę będzie z każdym rokiem wzrastać – z uwagi na postępujący proces starzenia się społeczeństwa 01. Dlatego o optymalnej profilaktyce należy myśleć jak najwcześniej.