Czy wiesz, że właśnie TY możesz być zagrożona?

 Jak bronić się przed osteoporozą.

Światowa Organizacja Zdrowia uznaje osteoporozę za jedną z głównych chorób cywilizacyjnych 01, a wielu specjalistów uważa ją za epidemię XXI wieku 02. Łącznie na całym świecie na osteoporozę choruje aż 200 milionów osób 03 . Na ryzyko złamań osteoporotycznych narażone jest aż pond 46% kobiet powyżej 50. r. ż.04. Choroba ta zagraża również młodszym kobietom: w ciąży oraz w okresie laktacji. Osteoporoza długo nie daje żadnych objawów, a pacjentki żyją w nieświadomości, nie informowane o zagrożeniu. Problem będzie narastał: w Polsce na osteoporozę cierpi 3 miliony osób, a kolejne 8 milionów może zachorować w najbliższym czasie 05 . Jak się obronić przed osteoporozą?

Trzeba poznać przeciwnika

Osteoporoza jest schorzeniem metabolicznym związanym z osłabieniem mikroarchitektury kości. Jej rozwój wynika z niedoboru w organizmie wapnia, który stanowi podstawowy budulec tkanki kostnej. W wyniku rosnącego zapotrzebowania na wapń, następuje pobór tego składnika mineralnego z dostępnych w organizmie zasobów – właśnie z tkanki kostnej. W wyniku tego procesu kości stają się kruche i łatwo ulegają złamaniom. Potocznie osteoporoza nazywana jest „cichym złodziejem kości”, ponieważ bardzo długo nie daje żadnych dolegliwości bólowych. Proces chorobowy przebiega bezobjawowo, stopniowo osłabiając kości; często pierwszym objawem jest złamanie. W efekcie aż 2/3 kobiet w wieku powyżej 45. r. ż. niestety nie zdaje sobie z sprawy z tego, że jest chora 06. A jest to istotny problem zdrowotny. Każdego roku osteoporoza powoduje ponad kilka milionów złamań w samej Europie 07. Należy także pamiętać, że konsekwencje osteoporotycznego złamania szyjki kości udowej mogą być bardzo poważne 08.

Kto jest zagrożony

Choroba dotyczy trzech milionów osób w Polsce 02Z uwagi na niewielki przyrost demograficzny i postępujący proces starzenia się polskiego społeczeństwa, chorych w naszym kraju prawdopodobnie będzie przybywać. GUS szacuje, iż do 2035 r. liczba Polaków w wieku ponad 65 lat wzro śnie z ponad 5 mln do 8,5 mln 09– a ta właśnie grupa wiekowa jest najbardziej zagrożona.Obecnie w naszym kraju jest ponad 7 milionów kobiet w wieku pomenopauzalnym – a według statystyk nawet połowa tej grupy już jest lub w przyszłości zostanie dotknięta osteoporozą 10. Warto także dodać, że chorują głównie kobiety i to nie tylko starsze. Problem może dotyczyć również kobiet młodszych, zwłaszcza w okresie laktacji. W czasie karmienia piersią zapotrzebowanie na wapń rośnie nawet o 20% i jednocześnie wzrasta ryzyko wystąpienia osteoporozy oraz jej wczesnej fazy – osteopenii 11.

Szczytowa masa kostna osiągana jest w wieku 20-30 lat. Później, bez odpowiedniej profilaktyki, może dojść do jej utraty – nawet u młodych osób. W okresie okołomenopauzalnym u kobiet następuje przewaga procesów niszczenia nad procesami kościotworzenia, a w konsekwencji spadek masy kostnej. U mężczyzn zaś, przyczyną może być andropauza lub powikłania po innym schorzeniu. Ryzyko osteoporozy rośnie więc wraz z wiekiem. – komentuje reumatolog, dr n. med. Maria Rell–Bakalarska.

Dlaczego kobiety są bardziej zagrożone niż mężczyźni? Jednym z powodów są zmiany lub zaburzenia w gospodarce hormonalnej powodujące obniżenie poziomu estrogenów.

 Proces ubytku wapnia z kości u osób starszych może być związany z obniżoną zdolnością przyswajania tego pierwiastka z diety. Najczęstszą zaś przyczyną osteoporozy u kobiet, także młodszych, są zaburzenia gospodarki hormonalnej i niski poziom estrogenów. Odwapnienie kości często dotyczy kobiet mających zaburzenia miesiączkowania, osób z nadczynnością tarczycy czy stosujących restrykcyjną dietę. W trakcie odchudzania zanika tkanka tłuszczowa, w której zachodzi istotny proces konwersji do estrogenów, w rezultacie ich poziom się obniża, a jednym z objawów jest ubytek wapnia z kości. Również w okresie przekwitania, gdy dochodzi do zaprzestania produkcji estrogenów w jajnikach, zmniejsza się gęstość kości – tłumaczy ginekolog-endokrynolog, dr n. med. Katarzyna Skórzewska.

Bezobjawowy przebieg osteoporozy wiąże się z późnym jej wykryciem – najczęściej wtedy, kiedy dochodzi do złamania. Niestety, wtedy jest to dowód na to, że choroba znajduje się już na zaawansowanym etapie i jest trudna w leczeniu. W zdrowym organizmie, niedotkniętym schorzeniem, zwykły upadek z reguły nie kończy się złamaniami – inaczej jest w przypadku osteoporozy.

Osteoporoza to podstępna choroba – historia pani Magdaleny

Pani Magdalena jest mamą trójki dzieci, które karmiła piersią. Nie zdawała sobie sprawy, że okres laktacji może w znacznym stopniu wpłynąć na ubytek wapnia z kości.

Wraz z rodziną pojechałam na narty. Niegroźny upadek skutkował złamaniem i wtedy dowiedziałam się o chorobie. Zupełnie nie zdawałam sobie sprawy z tego, że osteoporoza może dotyczyć osoby młodszej, prowadzącej zdrowy i aktywny tryb życia. Dotychczas kojarzyłam tę chorobę ze schorzeniem starszych kobiet, po 60-tce – wspomina Magdalena Zdziech-Sobotkowska. – W moim przypadku choroba była spowodowana wyższym zapotrzebowaniem na wapń związanym z procesem laktacji. Byłam trzy razy w ciąży, karmiłam piersią, nie byłam jednak świadoma, że może to w jakikolwiek sposób obciążyć mój organizm. Mądry Polak po szkodzie – podsumowuje pani Magdalena.

Skuteczna profilaktyka i leczenie – to jest możliwe

Osteoporoza jest wyniszczająca dla każdego pacjenta, stanowi także trzecią najczęstszą przyczynę zgonów na świecie po chorobach układu krążenia oraz nowotworach 12Większość niestety nie zdaje sobie sprawy, że osteoporoza jest chorobą śmiertelną 13. Niewykryta lub nieleczona, może się skończyć nawet złamaniem kręgosłupa lub szyjki udowej kości – a są to kontuzje bezpośrednio zagrażające życiu.W zaleceniach profilaktyki osteoporozy jest odpowiednia dieta, bogata w wapń. Polecany jest nabiał: mleko, jogurty, ser żółty; a także migdały, suszone figi, mak, soja czy sardynki. Trudno jednak przyjmować odpowiednie ilości tego pierwiastka w diecie. Nie jest łatwo dostarczyć swojemu organizmowi rekomendowaną w profilaktyce i leczeniu osteoporozy ilość wapnia (1200-1500 mg). Przy obniżonej zdolności przyswajania wapnia lub przy większej jego podaży, trzeba wapń suplementować. Wybierając preparat warto zwrócić uwagę na różnice pomiędzy lekiem a suplementem diety i dobrać odpowiedni.

Różnice pomiędzy lekiem a suplementem diety 14.

Istotnym czynnikiem wpływającym na kondycję układu kostnego jest także styl życia. Palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, otyłość, siedzący tryb życia czy niedożywienie znacząco zwiększają ryzyko wystąpienia osteoporozy 15,16.

Wystąpieniu osteoporozy zapobiega także regularna, odpowiednia aktywność fizyczna.

W dzisiejszych czasach bardzo modne stało się intensywne korzystanie z aktywności ruchowej. Obserwuję tysiące osób wręcz uzależnionych od forsujących, ekstremalnie obciążających organizm treningów, takich jak długodystansowe biegi czy „runmagedony”. Są to aktywności, do których należy być profesjonalnie przygotowanym sportowcem. W przeciwnym razie może dość do groźnego przeciążenia organizmu,
a także odwapnienia kości; szczególnie w przypadku bardzo szczupłych osób. Z drugiej strony, ruch ma kluczową rolę w utrzymywaniu układu kostnego w dobrej kondycji. Musi to być jednak aktywność wykorzystująca naturalne, grawitacyjne obciążenie kości – najlepiej, aby było to obciążenie osiowe z zaangażowaniem większych partii mięśniowych. Efekt taki uzyskujemy korzystając ze schodów, jeżdżąc
na rowerze, uprawiając nordic-walking czy tańcząc. Dobrze jest stosować się do zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia dotyczących intensywności treningów – podpowiada dr hab. n. med. Maciej Krawczyk, Prezes Krajowej Rady Fizjoterapeutów.

Sprawdź kondycję swoich kości

Podstawowym badaniem oceniającym gęstość mineralną kości jest densytometria. Dzięki temu badaniu jest możliwość wykrycia choroby we wczesnym etapie jej rozwoju (osteopenii), a także określić stopień zaawansowania choroby oraz monitorować na bieżąco leczenie. Badanie jest dość proste, bezbolesne i powszechnie dostępne, jednak aż 65% Polek w wieku 45-55 lat nigdy nie wykonywało badań diagnostycznych w zakresie osteoporozy 17 .

 Badaniu densytometrycznemu poddaje się odcinki układu kostnego, które najczęściej ulegają złamaniom osteoporotycznym – szyjkę kości udowej lub odcinek lędźwiowo-krzyżowy kręgosłup. Badanie trwa kilka minut i nie jest skomplikowane. Polega na tym, że nad badanym fragmentem ciała przesuwa się ramię densytometru, który emituje promienie RTG. W czasie badania należy leżeć nieruchomo. Badanie powinny wykonać kobiety poczynając od wieku okołomenopauzalnego i wykonywać je co 12 - 24 miesiące. W szczególnych wypadkach wykonujemy badanie densytometryczne u kobiet przed 40 rż (przebyte złamanie, rodzinny wywiad złamań osteoporotycznych, drastyczne diety, BMI < 17, leki, choroby współistniejące). U mężczyzn badanie jest zalecane po 65. r.ż. Na podstawie wyników badania lekarz reumatolog będzie w stanie określić stan zdrowia kości, a w razie zdiagnozowania osteoporozy wdrożyć szybkie i bezpieczne leczenie – wyjaśnia dr n.med. Maria – Rell-Bakalarska.